1. Hai nghị định mới - bước đệm quan trọng để Pháp lệnh sửa đổi hoàn thiện hành lang pháp lý

Thực hiện chủ trương kiện toàn tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Bộ Công an đã triển khai mô hình 3 cấp, trong đó Công an xã giữ vai trò trung tâm trong quản lý, bảo đảm an ninh, trật tự tại cơ sở. Để bảo đảm tính pháp lý cho mô hình mới, ngày 01/7/2025, Chính phủ đã ban hành hai nghị định quan trọng, mở đường cho việc đồng bộ hóa hệ thống pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm.

Nghị định số 184/2025/NĐ-CP, “Quy định phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp và sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định của Chính phủ trong lĩnh vực an ninh, trật tự”, đã chính thức điều chỉnh nhiều nội dung liên quan đến thẩm quyền của lực lượng Công an nhân dân, trong đó có lực lượng Cảnh sát môi trường. Đặc biệt, thẩm quyền của Trưởng Công an cấp xã được mở rộng, thay thế cho cấp huyện sau khi được tinh gọn, bảo đảm hoạt động quản lý nhà nước về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm được thực hiện thông suốt, hiệu lực, hiệu quả.

Nghị định số 189/2025/NĐ-CP, “Quy định chi tiết Luật Xử lý vi phạm hành chính về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính”, tiếp tục khẳng định vai trò chủ động của lực lượng cơ sở khi trao thẩm quyền xử phạt đến 50% mức tiền phạt tối đa đối với các lĩnh vực tương ứng cho Trưởng Công an cấp xã, đồng thời cho phép áp dụng các biện pháp tịch thu tang vật, phương tiện, khắc phục hậu quả.

Hai nghị định này là cơ sở pháp lý kịp thời, tạo “nền móng” cho quá trình hoàn thiện Pháp lệnh Cảnh sát môi trường - bảo đảm sự đồng bộ giữa hệ thống văn bản dưới luật với Pháp lệnh, tạo điều kiện để Bộ Công an chủ động nâng tầm công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường.

2. Dự thảo Pháp lệnh (sửa đổi) - khuôn khổ pháp lý nền tảng cho công tác phòng, chống tội phạm về môi trường

Trên nền tảng các Nghị định đã ban hành, Bộ Công an đã chủ trì soạn thảo Dự thảo Pháp lệnh Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (sửa đổi) - một bước hoàn thiện mang tính chiến lược, khắc phục những hạn chế của Pháp lệnh Cảnh sát môi trường năm 2014 vốn được xây dựng trên mô hình tổ chức 4 cấp cũ.

Pháp lệnh sửa đổi hướng tới mục tiêu thống nhất, hiện đại và phù hợp thực tiễn, với một số điểm đổi mới nổi bật:

Đổi tên gọi thành “Pháp lệnh Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường”, thể hiện rõ hơn chức năng trung tâm là đấu tranh, phòng ngừa, điều tra tội phạm - chứ không chỉ dừng lại ở xử lý vi phạm hành chính.

Mở rộng phạm vi điều chỉnh, bao quát cả ba lĩnh vực: Môi trường, Tài nguyên và An toàn thực phẩm - những lĩnh vực liên quan trực tiếp đến đời sống, sức khỏe nhân dân.

Tái thiết kế hệ thống thẩm quyền, quy trình nghiệp vụ theo mô hình 3 cấp, trong đó Công an xã là lực lượng chủ lực thực thi tại cơ sở, Công an tỉnh đóng vai trò chuyên sâu, chỉ đạo, hướng dẫn và tổng hợp.

Bổ sung cơ chế phối hợp liên ngành, quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa lực lượng Công an với các sở Nông nghiệp và Môi trường, Y tế, Hải quan… nhằm đảm bảo hiệu quả thống nhất, tránh chồng chéo trong xử lý vi phạm.

Khi được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, Pháp lệnh này sẽ trở thành khuôn khổ pháp lý nền tảng và thống nhất trong lĩnh vực phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của lực lượng Cảnh sát môi trường, đồng thời khẳng định rõ vai trò nòng cốt của Bộ Công an trong bảo vệ môi trường và an ninh phi truyền thống.

3. Công an Lâm Đồng: Chủ động, tiên phong trong tuyên truyền và thực thi

Lâm Đồng là địa phương có nhiều lĩnh vực về môi trường - từ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, chế biến nông - lâm sản đến du lịch sinh thái và chăn nuôi tập trung. Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc hoàn thiện hành lang pháp lý, Công an tỉnh Lâm Đồng xác định công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và triển khai thi hành các quy định mới là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025.

Ngay sau khi hai Nghị định 184 và 189 được ban hành, Công an tỉnh đã tổ chức tập huấn, quán triệt sâu rộng cho toàn lực lượng, đặc biệt là Công an cấp xã, phường, những đơn vị trực tiếp thực hiện nhiệm vụ tại cơ sở. Song song đó, các đơn vị nghiệp vụ tăng cường công tác tuyên truyền, giới thiệu Dự thảo Pháp lệnh (sửa đổi) đến cán bộ, chiến sĩ, doanh nghiệp và người dân để tạo sự đồng thuận, chủ động nắm bắt và chấp hành ngay khi Pháp lệnh được ban hành.

Công an tỉnh Lâm Đồng đồng thời kêu gọi các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trên địa bàn chủ động rà soát, tuân thủ quy định pháp luật về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm; tích cực phối hợp với lực lượng Công an trong phát hiện, tố giác các hành vi vi phạm, góp phần giữ gìn môi trường xanh, sạch, an toàn cho phát triển bền vững.

4. Khẳng định vai trò chủ động của Bộ Công an trong bảo vệ môi trường, an ninh con người

Việc Chính phủ ban hành các Nghị định 184 và 189, cùng với việc Bộ Công an chủ trì xây dựng Dự thảo Pháp lệnh Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (sửa đổi), thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước và ngành Công an trong việc hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường.

Pháp lệnh sửa đổi khi được thông qua sẽ là trụ cột pháp lý vững chắc, đồng bộ hóa toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm trong lĩnh vực này, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, ứng phó biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh con người – vì sự phát triển bền vững của đất nước và cuộc sống bình yên của nhân dân.

Phòng Cảnh sát Kinh tế