Từ câu chuyện Bắc Ninh – nỗi trăn trở chung

Đáng buồn là tình huống trên không phải là chuyện hiếm. Đã có nhiều trường hợp người cứu giúp lại bị hiểu lầm, bị nghi ngờ, thậm chí bị hành hung. Những “cú sốc niềm tin” này khiến một bộ phận người dân e ngại, thờ ơ trước cảnh hoạn nạn ngoài đường. Nếu vòng luẩn quẩn ấy không được ngăn chặn, lòng tốt trong xã hội sẽ ngày càng trở nên mong manh. Đây là một thực trạng đáng báo động, cần được xã hội nhìn nhận thẳng thắn.

Truyền thống nhân ái và cơ sở pháp lý

Từ ngàn đời nay, dân tộc Việt Nam ta đã hun đúc nên truyền thống “lá lành đùm lá rách, thương người như thể thương thân”; “Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”. Trong chiến tranh, trong thiên tai, hay ngay trong đời sống thường ngày, tinh thần tương, thân tương ái luôn được nhân dân ta gìn giữ và phát huy. Chính vì thế, mà dân tộc ta đã vượt qua biết bao khó khăn, giành được độc lập, giữ vững nền hòa bình, xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, tươi đẹp như hôm nay.

Truyền thống tốt đẹp đó đã được pháp luật cụ thể hóa:

- Điều 132, Bộ luật Hình sự 2015 quy định về tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Theo đó, người nào thấy người khác đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng nhưng không cứu giúp, dù có điều kiện, dẫn đến người đó chết thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. 

- Khoản 26 Điều 9 Luật Trật tự, An toàn Giao thông Đường bộ số 36/2024/QH15 ngày 27/6/2024, có hiệu lực từ ngày 01/01/2025 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm khi tham gia giao thông đường bộ, trong đó có quy định nghiêm cấm hành vi “khi có điều kiện mà cố ý không cứu giúp người bị tai nạn giao thông đường bộ”.

Như vậy, giúp đỡ người gặp nạn không chỉ là một nghĩa cử nhân văn, kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam mà còn là bổn phận, trách nhiệm công dân được pháp luật quy định và bảo đảm.

Ngược lại, pháp luật cũng quy định các chế tài đối với hành vi hành hung người khác, gây rối trật tự công cộng, cụ thể:

• Điều 134, Bộ luật Hình sự 2015 quy định tội Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Khung hình phạt có thể lên đến 14 năm tù tùy mức độ thương tật.
• Điều 318, Bộ luật Hình sự 2015 quy định tội Gây rối trật tự công cộng. Người vi phạm có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù đến 7 năm.
• Điều 590, Bộ luật Dân sự 2015: Người bị hành hung có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại về sức khỏe, tinh thần, chi phí điều trị.   

Như vậy, pháp luật đã có đầy đủ cơ sở pháp lý để bảo vệ người dân, và trừng trị thích đáng những kẻ có hành vi côn đồ, coi thường pháp luật.

Cách xử lý để vừa cứu người bị nạn vừa bảo vệ bản thân:

• Báo ngay cho lực lượng chức năng: gọi Cấp cứu 115, Cảnh sát 113 để kịp thời hỗ trợ. Nếu người gặp nạn còn tỉnh táo thì hỏi họ cách liên hệ để báo tin cho người thân của họ.
• Ghi nhận sự việc: Nếu có thể, hãy chụp ảnh, quay video, nhờ người đi đường làm chứng để chứng minh bạn là người cứu giúp, không liên quan đến tai nạn.
• Giữ thái độ bình tĩnh, minh bạch: Khi người nhà nạn nhân đến, hãy giải thích rõ ràng, hợp tác, nhường cho họ trực tiếp chăm sóc, đồng thời cung cấp video, hình ảnh đã quay chụp trước đó.
• Giữ an toàn cho bản thân: Nếu bị hiểu lầm, gây áp lực, cần bình tĩnh xử lý, tránh đôi co căng thẳng; giữ khoảng cách an toàn đối với những kẻ hung hăng, có khả năng gây thương tích cho bản thân mình trong khi chờ cơ lực lượng Công an đến giải quyết.

Vinh danh việc tốt – Xây dựng xã hội nhân văn

Một xã hội văn minh không hẳn là cơ sở hạ tầng hiện đại, người dân giàu có mà điều quan trọng nhất là ở đó phải có những con người đạo đức, có tấm lòng nhân ái, biết sẻ chia. Đôi khi chỉ một lời cảm ơn, một thái độ tôn trọng có thể giúp lan tỏa tinh thần nhân ái, ngăn chặn sự vô cảm. Ngược lại, nếu người tốt bị đáp trả bằng bạo lực, xã hội sẽ ngày càng nhiều người thờ ơ, quay lưng trước hoạn nạn.

Anh Nguyễn Xuân Dương (ngụ tại xã Tân Hà, tỉnh Tây Ninh) do đi đường xa, không có tiền và không được ăn uống nên bị mệt, tụt huyết áp và ngã xuống đường bất tỉnh. Khi tỉnh dậy, anh đã vô cùng xúc động và gửi lời cảm ơn chân thành tới lực lượng CSGT, đoàn viên thanh niên, các bác sỹ cùng người dân xã Đạ Tẻh, tỉnh Lâm Đồng đã giúp đỡ lúc anh gặp nạn.

Do đó, để giữ vững niềm tin xã hội, các cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm minh mọi hành vi bạo lực, coi thường tính mạng, sức khỏe người khác. Cùng với đó, lực lượng Công an, đặc biệt là Công an cơ sở cần phải gần gũi sâu sát với nhân dân; tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật và kỹ năng ứng xử khi cứu giúp người bị nạn. Mỗi người dân hãy nhận thức rằng: “Ý thức và hành động của từng người dân chính là nền tảng vững chắc cho an ninh, trật tự xã hội”.  Khi lòng tốt được bảo vệ, xã hội sẽ ngày càng nhân văn và bình yên./.

Phòng Kỹ thuật nghiệp vụ và ngoại tuyến