Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với trung tâm là trí tuệ nhân tạo (AI), đang làm thay đổi căn bản cách con người lao động, giao tiếp, học tập và quản lý xã hội. Những công nghệ như học máy (machine learning), phân tích dữ liệu lớn (Big Data) hay gần đây là mô hình ngôn ngữ thông minh (AI tạo sinh) đang được ứng dụng rộng rãi từ hành chính công đến thương mại điện tử, giáo dục, y tế, truyền thông…

Ảnh minh họa

Tuy nhiên, cùng với những bước tiến vượt bậc của khoa học – công nghệ, sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo cũng kéo theo những nguy cơ an ninh phi truyền thống ngày càng phức tạp. Nhiều đối tượng, phần tử xấu đã lợi dụng đặc điểm “tự động, khó truy vết và xuyên biên giới” của công nghệ AI để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng, gây khó khăn lớn cho công tác phát hiện, đấu tranh và xử lý của lực lượng chức năng.

Trên không gian mạng, tội phạm công nghệ cao sử dụng công nghệ AI để giả mạo giọng nói, khuôn mặt, hình ảnh nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản, chiếm quyền truy cập tài khoản ngân hàng hoặc đánh cắp dữ liệu cá nhân. Nhiều đối tượng còn dùng AI để viết mã độc, điều khiển bot tự động, tạo trang web giả mạo, lan truyền tin giả, tin sai sự thật hoặc video “deepfake” nhằm xuyên tạc, kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, ảnh hưởng đến uy tín của nhiều tổ chức, cá nhân và niềm tin của nhân dân.

.

Nhiều đối tượng, phần tử xấu đã lợi dụng AI để thực hiện các hành vi phạm tội 

Đáng lo ngại hơn, sự phát triển của AI tạo sinh cho phép bất kỳ người nào cũng có thể sản xuất nội dung giả mạo chỉ bằng vài thao tác đơn giản, trong khi tốc độ lan truyền thông tin trên mạng xã hội ngày càng nhanh, khiến việc nhận diện thật, giả trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Thực trạng này có thể ảnh hưởng đến an toàn thông tin cá nhân, an ninh dữ liệu, và đặt ra yêu cầu cấp thiết về quản lý, giám sát sử dụng công nghệ một cách an toàn, đúng mục đích.

Chính vì vậy, Trí tuệ nhân tạo vừa mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển xã hội, vừa tiềm ẩn những rủi ro nếu bị các đối tượng xấu hoặc thế lực thù địch lợi dụng không gian mạng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Trong bối cảnh đó, công tác bảo đảm an ninh, trật tự nói chung và phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ) nói riêng cần được đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung, hình thức và phương thức tổ chức. Phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ – với vai trò là nền tảng của thế trận an ninh nhân dân cần được phát huy và thích ứng linh hoạt với thời đại trí tuệ nhân tạo, để mỗi người dân không chỉ là chủ thể bảo vệ an ninh, trật tự trong đời thực mà còn là lực lượng nòng cốt trên không gian mạng.

Phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc – nền tảng bền vững của “thế trận lòng dân” trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

Trong những năm qua, phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng đã không ngừng được củng cố và phát triển, trở thành một trong những trụ cột quan trọng của thế trận an ninh nhân dân, là nền tảng vững chắc của “thế trận lòng dân” trong bảo đảm an ninh, trật tự.

Cấp ủy, chính quyền các cấp luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự; gắn phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ với các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh và phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Bên cạnh đó, lực lượng Công an các cấp đã chủ động tham mưu, hướng dẫn, duy trì và nhân rộng nhiều mô hình, điển hình tiên tiến, phù hợp với đặc điểm từng địa bàn, từng lĩnh vực, qua đó phát huy tốt vai trò tự phòng, tự quản, tự bảo vệ, tự hòa giải trong nhân dân, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phục vụ hiệu quả nhiệm vụ phát triển bền vững của tỉnh.

Trước yêu cầu mới của thời đại số, phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ trên địa bàn tỉnh cũng đang đứng trước những yêu cầu mới về nội dung, hình thức và phương thức triển khai. Phong trào hiện nay vẫn còn mang đậm tính truyền thống, công tác tuyên truyền chưa theo kịp xu hướng truyền thông hiện đại; việc theo dõi, quản lý, đánh giá phong trào chưa tận dụng được lợi thế của dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

Trong bối cảnh đó, yêu cầu đổi mới toàn diện công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ theo hướng ứng dụng công nghệ, hiện đại hóa nội dung, phương thức và công cụ triển khai đang trở thành đòi hỏi cấp thiết. Đây không chỉ là nhiệm vụ cụ thể của lực lượng Công an, mà còn là một hướng đi chiến lược để củng cố thế trận lòng dân trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, bảo đảm phong trào luôn bền vững, hiệu quả và lan tỏa trong đời sống xã hội.

Đổi mới phong trào trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

Để phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ phát triển bền vững trong thời đại mới, cần đổi mới toàn diện từ tư duy đến phương thức tổ chức theo hướng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số một cách mạnh mẽ.

Thứ nhất, đổi mới nội dung tuyên  truyền, vận động.

Các hình thức tuyên truyền truyền thống cần chuyển dần sang môi trường số hóa, tận dụng mạng xã hội, cổng thông tin điện tử, ứng dụng di động, video ngắn, infographic, podcast, chatbot để truyền tải thông điệp sinh động, trực quan, phù hợp với từng nhóm đối tượng như học sinh, công nhân, doanh nghiệp, cán bộ, người dân vùng sâu, vùng xa. Nội dung tuyên truyền cần lấy người dân làm trung tâm, tập trung vào các chủ đề thiết thực, gần gũi với đời sống như: phòng, chống tội phạm công nghệ cao; bảo mật dữ liệu cá nhân; nhận diện và phản bác thông tin sai lệch; kỹ năng ứng xử văn minh, an toàn trên mạng; nâng cao cảnh giác trước thủ đoạn lừa đảo qua AI… Cùng với đó, cần phát huy vai trò của báo chí, truyền hình, mạng xã hội và đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở trong việc lan tỏa thông tin chính thống, phản bác kịp thời các luận điệu xuyên tạc, tin giả, tin xấu độc.

Đổi mới công tác tuyên truyền, vận động không chỉ là thay đổi hình thức, mà còn là đổi mới tư duy tiếp cận quần chúng, coi mỗi người dân là một “điểm sáng an ninh”  chủ động tiếp nhận, chia sẻ thông tin tích cực, góp phần hình thành văn hóa an ninh mạng trong cộng đồng. Đây là cơ sở quan trọng để phong trào bước vào không gian số với cách tiếp cận gần dân, sinh động và hiệu quả hơn.

Thứ hai, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý và đánh giá phong trào

Cần sớm xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử tập trung về phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, làm nền tảng cho việc quản lý, theo dõi và đánh giá hiệu quả phong trào trên phạm vi toàn tỉnh. Cơ sở dữ liệu này sẽ tích hợp đầy đủ thông tin về các mô hình, điển hình tiên tiến, kết quả đạt tiêu chuẩn “An toàn về an ninh, trật tự”, xếp loại phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ, tình hình an ninh, trật tự, tình hinh triển khai phong trào ở cơ sở, cũng như hoạt động phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể; qua đó hình thành một nguồn dữ liệu thống nhất, có tính cập nhật và liên thông phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền và lực lượng Công an. Việc quản lý phong trào trên nền tảng số không chỉ giúp tự động hóa khâu tổng hợp, phân tích và so sánh dữ liệu, mà còn cho phép nhận diện sớm các điểm nóng, nguy cơ tiềm ẩn về an ninh, trật tự để kịp thời tham mưu, xử lý. Đây sẽ là bước chuyển quan trọng từ phương thức quản lý truyền thống sang quản trị thông minh dựa trên dữ liệu, hướng tới xây dựng nền tảng số phục vụ công tác phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, giúp nâng cao năng lực phân tích, dự báo và chỉ đạo điều hành trong thời đại trí tuệ nhân tạo. Trí tuệ nhân tạo có thể được ứng dụng trong việc phân tích xu hướng, phát hiện bất thường, dự báo nguy cơ tiềm ẩn về an ninh, trật tự; từ đó giúp lực lượng Công an chủ động hơn trong tham mưu cấp ủy, chính quyền các giải pháp xử lý sớm, trúng trọng tâm, trọng điểm.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp tinh gọn quy trình quản lý, tiết kiệm nhân lực, nâng cao hiệu quả điều hành, mà còn là nền tảng để xây dựng phong trào ANTQ thông minh, góp phần hiện đại hóa công tác bảo đảm an ninh, trật tự trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Thứ ba, phát huy vai trò của lực lượng nòng cốt và cộng đồng số.

Trong thời đại số, công nghệ chỉ là công cụ hỗ trợ, còn con người mới là yếu tố trung tâm, quyết định hiệu quả và chiều sâu của phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ. Dù AI có thể thay thế nhiều quy trình kỹ thuật, song chính ý thức, tinh thần trách nhiệm và sự gắn bó của mỗi cán bộ, đoàn thể và người dân mới tạo nên sức sống của phong trào. Công nghệ giúp nâng cao hiệu quả, nhưng con người là chủ thể vận hành, định hướng và lan tỏa những chuẩn mực, giá trị và ý thức về an ninh, trật tự trong xã hội. Bên cạnh việc ứng dụng công nghệ, cần bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng số và nhận thức về an ninh mạng cho lực lượng nòng cốt ở cơ sở, giúp họ chủ động ứng dụng công nghệ vào công tác phong trào và hướng dẫn nhân dân nhận biết, phòng ngừa các nguy cơ từ không gian mạng.

Cùng với đó, cần hình thành các mô hình trực tuyến có vai trò lan tỏa thông tin chính thống, chia sẻ kiến thức an toàn mạng, phát hiện và phản ánh kịp thời các dấu hiệu vi phạm pháp luật xảy ra cả trên không gian mạng và đời thực. Đây sẽ là lực lượng nòng cốt trong cộng đồng số, góp phần hỗ trợ lực lượng Công an trong phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh với các hành vi vi phạm, thông tin xấu độc, tin giả, tin sai sự thật.

Phong trào chỉ thật sự bền vững khi người dân được trao quyền và khuyến khích tham gia, coi đó là trách nhiệm và quyền lợi thiết thực của mỗi công dân trong xã hội số. Khi mọi tầng lớp nhân dân đều ý thức rằng việc làm chủ công nghệ và sử dụng trí tuệ nhân tạo an toàn, có trách nhiệm chính là góp phần bảo vệ Tổ quốc trong môi trường số, phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ sẽ có thêm một “thế trận lòng dân” vững chắc trên không gian mạng.

Thứ tư, tăng cường phối hợp đa ngành và xã hội hóa nguồn lực.

Trong thời đại công nghệ phát triển nhanh, việc xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ không thể chỉ là nhiệm vụ của riêng lực lượng Công an, mà cần sự tham gia đồng bộ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Cần tăng cường cơ chế phối hợp thường xuyên giữa các sở, ban, ngành, đoàn thể, đặc biệt là giữa lực lượng Công an với các ngành Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo cùng các tổ chức chính trị - xã hội trong việc tuyên truyền, phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng. Đồng thời, đẩy mạnh xã hội hóa nguồn lực cho phong trào, khuyến khích doanh nghiệp công nghệ, cơ quan báo chí, trường học, các tổ chức xã hội cùng tham gia tuyên truyền, xây dựng mô hình điểm, hỗ trợ nền tảng kỹ thuật và chia sẻ dữ liệu phục vụ quản lý phong trào. Khi các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và nhân dân cùng chung tay, phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ sẽ có thêm nguồn lực, trí lực và công nghệ để lan tỏa sâu rộng, trở thành sức mạnh tổng hợp trong bảo vệ an ninh Tổ quốc.

Những giải pháp trên, nếu được triển khai đồng bộ, sẽ giúp phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ thích ứng hiệu quả với sự thay đổi nhanh chóng của thời đại trí tuệ nhân tạo.

Tại Lâm Đồng, cần sớm nghiên cứu và từng bước triển khai các giải pháp số hóa công tác phong trào, hướng tới xây dựng các mô hình phong trào “số hóa” phù hợp với đặc thù địa phương, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý, theo dõi và đánh giá kết quả phong trào. Trong giai đoạn tới, việc nghiên cứu xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử tập trung và từng bước ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu phục vụ công tác phong trào là hướng cần được quan tâm, triển khai theo lộ trình phù hợp. Các định hướng trên khi được thực hiện đồng bộ, sẽ góp phần nâng cao năng lực tham mưu, dự báo, chỉ đạo điều hành, tạo nền tảng cho phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ phát triển linh hoạt và hiệu quả hơn trong thời đại số.

Đổi mới công tác xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trước tác động của công nghệ trí tuệ nhân tạo không chỉ là xu thế tất yếu, mà còn thể hiện tầm nhìn chủ động, sáng tạo và khả năng thích ứng của lực lượng Công an nhân dân cùng toàn xã hội. Khi truyền thống được kết hợp với công nghệ hiện đại, khi ý thức, trách nhiệm của người dân hòa cùng sức mạnh dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ sẽ trở thành “lá chắn số” vững chắc của thế trận lòng dân, góp phần bảo vệ bình yên cuộc sống nhân dân và giữ vững an ninh Tổ quốc trong kỷ nguyên mới./.

Phòng Tham mưu